Kusma ve ishal neden olur, hangi hastalıkları işaret eder?

Kusma ve ishal, vücudun toksinleri veya zararlı maddeleri atmak için kullandığı savunma mekanizmalarıdır. Genellikle geçici ve kendi kendine düzelen durumlar olmakla birlikte, bazen ciddi bir hastalığın belirtisi olabilirler. İşte yaygın nedenler:

• Gıda zehirlenmesi: Bozulmuş veya kontamine yiyeceklerin tüketilmesi sonucu bakteri, virüs veya toksinlere maruz kalma.
• Viral enfeksiyonlar: Norovirüs, rotavirüs veya adenovirüs gibi virüslerin neden olduğu mide-bağırsak iltihabı (gastroenterit).
• Bakteriyel enfeksiyonlar: Salmonella, E. coli veya Campylobacter gibi bakterilerin yol açtığı bağırsak enfeksiyonları.
• Paraziter enfeksiyonlar: Giardia veya amip gibi parazitlerin neden olduğu bağırsak sorunları.
• İlaç yan etkileri: Antibiyotikler, kemoterapi ilaçları veya ağrı kesiciler gibi bazı ilaçların sindirim sistemini tahriş etmesi.
• Stres ve kaygı: Psikolojik faktörlerin mide-bağırsak sistemini etkilemesi.
• Aşırı alkol tüketimi: Alkolün mide ve bağırsakları tahriş ederek reaksiyona neden olması.
• Gıda intoleransları veya alerjileri: Laktoz intoleransı veya belirli gıda alerjilerine bağlı sindirim sorunları.

Bu semptomlar bazen altta yatan daha ciddi tıbbi durumların habercisi olabilir. İşte dikkat edilmesi gereken hastalıklar:

• Gastroenterit: Mide ve bağırsakların iltihaplanması, genellikle virüs veya bakterilerden kaynaklanır.
• İnflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD): Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi kronik bağırsak iltihabı durumları.
• Apandisit: Karnın sağ alt kısmında ağrı, ateş ve kusma ile karakterize acil bir durum.
• Pankreatit: Pankreas iltihabı, şiddetli karın ağrısı ve kusma ile kendini gösterir.
• Bağırsak tıkanıklığı: Kusma, şiddetli karın ağrısı ve gaz çıkaramama gibi belirtilerle ortaya çıkar.
• Kolon kanseri: İshal, kabızlık, kanlı dışkı ve kilo kaybı gibi ek semptomlarla birlikte görülebilir.
• Metabolik bozukluklar: Diyabetik ketoasidoz veya böbrek yetmezliği gibi durumlar.
• Santral sinir sistemi hastalıkları: Menenjit veya beyin tümörü gibi durumlar kusmaya neden olabilir.

Kusma ve ishal genellikle 1-2 gün içinde düzelir, ancak aşağıdaki durumlarda derhal doktora başvurulmalıdır:

• Semptomlar 48 saatten uzun sürerse veya şiddetlenirse.
• Yüksek ateş (38°C üzeri) eşlik ediyorsa.
• Kanlı kusma veya kanlı ishal görülüyorsa.
• Şiddetli karın ağrısı veya şişkinlik varsa.
• Dehidrasyon belirtileri (aşırı susuzluk, kuru ağız, idrar çıkışında azalma, baş dönmesi) ortaya çıkıyorsa.
• Bebeklerde, yaşlılarda veya kronik hastalığı olan kişilerde bu semptomlar görülüyorsa.

Hafif vakalarda evde yapılabilecekler:

• Bol sıvı tüketin: Su, elektrolit içeren içecekler veya oral rehidrasyon solüsyonları ile dehidrasyonu önleyin.
• Hafif gıdalar yiyin: Muz, pirinç, elma püresi veya tost gibi sindirimi kolay yiyecekler tercih edin.
• Dinlenin: Vücudunuzun iyileşmesi için yeterince istirahat edin.
• Hijyene dikkat edin: Elleri sık sık yıkamak ve gıda güvenliğine özen göstermek enfeksiyon riskini azaltır.

Unutmayın, bu bilgiler genel niteliktedir ve kesin tanı için mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Erken müdahale, özellikle ciddi hastalıklarda hayat kurtarıcı olabilir.